Leeftijd en ouder worden

Ouder worden, het is geen populair onderwerp. In onze maatschappij staat ouderdom vaak voor aftakeling, verval en achter de geraniums zitten. En dat terwijl we met z’n allen steeds ouder worden en de pensioenleeftijd verder opschuift. Waar komt die beeldvorming vandaan en hebben we altijd al negatieve associaties gehad bij ouder worden?

Persoonlijk nieuwjaar

Een verjaardag is een persoonlijk nieuwjaar. Het markeert de tijd die je tot nu toe geleefd hebt. Weer een jaar met levenservaring in the pocket. Hoe ouder je wordt, hoe beter je jezelf kent. Je kunt jezelf steeds beter op waarde schatten en je kent je eigen mogelijkheden en onmogelijkheden. Ook kun je beter relativeren. Je hebt meer meegemaakt, schrikt minder snel van tegenslag en onbekende dingen en je weet wat echt belangrijk is in het leven. En dat mag best gevierd worden. Sommige mensen vinden het ook prettig om op hun verjaardag de balans op te maken: wat heb ik het afgelopen jaar geleerd en beleefd en hoe wil mijn nieuwe levensjaar ingaan?

Herinneringen en toekomstplannen

In je jonge jaren leer je constant nieuwe dingen en doe je nieuwe ervaringen op. Je hebt het gevoel dat je nog een heel leven voor je hebt. Ergens rond je 40^ste kantelt dit. Je herinneringen en toekomstplannen komen in balans. Beetje bij beetje schuift dit steeds verder op en krijgen de herinneringen de overhand. De Duitse filosoof Schopenhauer zei hierover:

‘Vanuit het standpunt van de jeugd is het leven een oneindig lange toekomst; vanuit het standpunt van de ouderdom een zeer kort verleden.‘

Je ambities worden misschien bescheidener, daar staat tegenover dat je beter in staat bent te genieten van kleine dingen. Minder moeten, meer leven. Want voor je het weet is er weer een dag voorbij.

Een oude geest in een jong lichaam

De Britse filosoof en oprichter van The School of Life Alain de Botton stelt dat het ideaal zou zijn om de geest van een oudere te hebben en het lichaam van een jongere. Hij zegt: ‘Ik zou alles wat ik nu weet willen vasthouden, maar terug willen gaan naar de leeftijd van 13 jaar. Dan hoef ik me minder zorgen te maken en kan ik genieten van kleine dingen met nog wel alle tijd en energie van een kind. Ervaren zonder te verouderen, dat zou perfect zijn.’ Ik begrijp zijn redenatie, maar persoonlijk kies ik dan toch liever voor een volwassen lichaam. Zeg een jaar of 27. Zo rond eind 20, begin 30 schijnt overigens ook de ideale leeftijd te zijn. Fysiek ben je sterk en ook cognitief zit je op je piek. Topsporters schijnen op hun 26ste de meeste kans te hebben op een olympische medaille en schakers presteren het beste rond hun 31^ste.

Wees mens onder de mensen

Overigens zijn we ons niet altijd zo bewust geweest van onze leeftijd. Dit gebeurde pas nadat Napoleon het bevolkingsregister invoerde. Eeuwenlang kenden mensen hun eigen leeftijd nauwelijks. Je was pas oud als je niet meer goed functioneerde. Natuurlijk kregen mensen wel last van lichamelijke ongemakken en ouderdomskwaaltjes, maar daar pasten ze hun leven op aan. Men richtte zich op de dingen die ze nog wel konden doen. Bovendien genoten ouderen vaak behoorlijk wat aanzien in een gemeenschap. Vergelijkbaar met hoe sommige andere culturen vandaag de dag nog omgaan met ouderdom. Juist de wijsheid en levenservaring die met de tijd komt, werden gezien als een meerwaarde. Bijzonder hoogleraar Ouder worden & Levensloop Jan Baars pleit er dan ook voor om ouder worden, los te zien van leeftijd. Hij zegt: ‘Verschuil je niet achter de rol van oudere. Wees liever gewoon mens onder de mensen, waarbij meedoen, erbij horen en van betekenis zijn, belangrijk zijn. Hoe mooi kan de samenleving zijn als niet leeftijd, maar menselijke talenten en competenties het uitgangspunt zijn? Iedereen heeft mogelijkheden, dromen en idealen. Leeftijd zegt hier niets over.’